Flaka fejton: Kështjella që nuk qetësohet – Kalaja e Shkupit në rikthim të stuhive

Fejton ekskluziv nga Flaka

Pjesa I: Kalaja që ruan histori dhe ndez konflikte

Kalaja e Shkupit, një simbol i lashtësisë, krenarisë dhe qëndresës, ndodhet në zemrën historike të kryeqytetit të Maqedonisë së Veriut. E njohur në popull si “Kale”, kjo kështjellë është dëshmi e mijëvjeçarëve të historisë ballkanike, duke kaluar nga civilizimet ilire, periudha romake, bizantine, osmane e deri në ditët moderne. Por ndërsa koha ka ndryshuar perandoritë, betejat rreth saj nuk kanë pushuar – tashmë jo më me shpata, por me identitete, narrativa dhe përkatësi etnike.

Në këtë vend të lashtë, në vitin 2011 u ndez një krizë që zgjoi të kaluarën dhe paralajmëroi një të ardhme të pasigurt për marrëdhëniet ndëretnike në vend. Iniciativa për të ndërtuar një kishë ortodokse mbi themelet e pretenduara të një kishe mesjetare u pa nga shqiptarët si një provokim, një përpjekje për të fshirë gjurmët e historisë ilire dhe për të imponuar një identitet sllavo-ortodoks në një hapësirë që mbart trashëgimi të shumëfishtë kulturore.

Në 13 shkurt 2011, përplasjet e para fizike mes protestuesve shqiptarë dhe maqedonasve shënuan kthesën e parë dramatike. Lëvizja “ZGJOHU!”, me në krye Artan Grubin, organizoi protestën kundër ndërtimit të kishës. Protestuesit shqiptarë u ndaluan nga policia të hynin në kala, ndërsa grupet maqedonase hynë pa pengesë dhe mbështetën simbolikisht ndërtimin.

Artan Grubi u godit nga forcat e sigurisë ndërsa përpiqej të qetësonte situatën, një akt që simbolizoi qasjen selektive të shtetit ndaj qytetarëve të tij dhe vuri në pah diskriminimin e strukturave shtetërore.

Kalaja si pasqyrë e shtetit selektiv

Përplasjet e vitit 2011 nuk ishin vetëm për një objekt, por për drejtësinë, për identitetin dhe për mënyrën se si ky shtet sillet me komunitetet. Kalaja e Shkupit, që nga ajo ditë, nuk është më vetëm një monument – është një simbol i përçarjes që institucionet refuzojnë ta shërojnë. Flaka