Flaka analizon: Mickoskit në Shqipëri – Midis retorikës nacionaliste dhe diskriminimit etnik në Maqedoninë e Veriut

Vizita e kryeministrit të Maqedonisë së Veriut, Hristijan Mickoski, në Pustec të Shqipërisë – një zonë e banuar nga pakica maqedonase – u shoqërua me një fjalim emocionalisht i ngarkuar, por edhe politikisht i qëllimshëm. Ai u paraqit si një “vëlla” i maqedonasve në diasporë, duke folur për përkatësi, identitet, dhe një marrëdhënie të re me bashkëkombësit e tij në Shqipëri. Por ky fjalim, sado mirë i strukturuar në aspektin retorik, nxjerr në pah një kontrast të thellë dhe të rrezikshëm midis fjalës dhe veprimit – sidomos kur ai vjen nga një lider që në vendin e vet po akuzohet për shtypje sistematike të të drejtave të bashkësive tjera etnike, veçanërisht shqiptarëve.

Flaka

Retorika e një “rilindjeje kombëtare”

Mickoski e ndërtoi fjalimin mbi disa shtylla kyçe:

• Besnikëria dhe qëndrueshmëria e maqedonasve në Shqipëri,
• Faji i “propagandave” që kanë tentuar t’ua kontestojnë identitetin,
• Përkushtimi i Qeverisë për ta mbështetur jo si mëshirë, por si detyrim,
• Dhe mbi të gjitha, krenaria kombëtare maqedonase si e veçantë dhe e patjetërsueshme.

Ai i përshkroi maqedonasit e Shqipërisë si një shtyllë e pandryshueshme, që ka ruajtur gjuhën dhe kulturën në kushte të vështira. Mickoski la të kuptohej se ky grup i vogël është jo thjesht i rëndësishëm simbolikisht, por përbën pjesë të “zemrës së atdheut”.

Ky lloj fjalimi – i ngarkuar emocionalisht, me tone të ngjashme me fjalimet nacionaliste ballkanike të shekullit XX – e pozicionon Mickoskin si një “mbrojtës i kombit”, si lider që ngrihet mbi kufijtë politikë për të artikuluar një bashkësi etnike të përbashkët. Por ajo që ai nuk e përmendi, është se çfarë ndodh me bashkësitë tjera etnike brenda kufijve të Maqedonisë së Veriut.

Realiteti në shtëpi: një kryeministër që ngushton hapësirën për shqiptarët

Mickoski flet në Shqipëri për respekt, identitet dhe përkrahje. Por në Shkup dhe në komunat shqiptare të Maqedonisë së Veriut, shqiptarët – të cilët përbëjnë rreth 30% të popullsisë dhe janë popull shtetformues sipas Marrëveshjes së Ohrit – përballen me realitete shumë më ndryshe:

• Reduktim të përdorimit të gjuhës shqipe në institucionet publike,
• Emërime të njëanshme në administratë dhe polici,
• Margjinalizim të zërit politik shqiptar në proceset qeverisëse,
• Shtyrje të reformave për barazi etnike,
• Retorikë anti-shqiptare në fushata të brendshme.

Retorika e Mickoskit për “rilindje kombëtare” është në fakt pjesë e një projekti që mbështetet mbi marginalizimin e tjerëve. Ai kërkon të forcojë identitetin maqedonas duke e vënë përballë identiteteve të tjera – sidomos atij shqiptar – të cilin shpesh e përshkruan si “kërcënim për unitetin” apo si “shkelës i shtetit”.

Nacionalizëm i veshur me kostum diplomatik

Ajo që Mickoski arriti të bëjë në Pustec është ta përziejë nacionalizmin me diplomacinë kulturore. Ai nuk përdori gjuhë të ashpër apo ofenduese. Përkundrazi, ai foli për dashuri, përkrahje dhe obligim moral ndaj bashkëkombësve. Por në thelb, ai bëri atë që çdo projekt i nacionalizmit etnik synon: e përshkroi kombin si një njësi gjaku dhe gjuhe, jo të vlerave dhe qytetarisë.

Kjo qasje përjashton në mënyrë të heshtur shqiptarët dhe bashkësitë tjera – në Shqipëri, por më rëndësishme, në vetë Maqedoninë e Veriut. Ai nuk foli për reciprocitet, nuk foli për shqiptarët në vendin e tij, nuk foli për bashkëjetesë. Ai nuk ofroi asnjë model të barazisë qytetare – përkundrazi, e theksoi ndarjen etnike si bazën e identitetit të shtetit.

Pustec si mjet politik

Në mënyrë cinike, Mickoski përdori Pustecin – një zonë e vogël dhe e varfër – si platformë për të ndërtuar kapital politik në shtëpi. Ai kërkon të pozicionohet si lideri që “kujdeset për maqedonasit kudo”, ndërkohë që në vendin e tij rritet presioni ndërkombëtar për moszbatimin e Marrëveshjes së Ohrit dhe për mungesën e progresit në integrimin e bashkësive etnike.

Kjo vizitë ishte më shumë një deklaratë për opinionin e brendshëm maqedonas, sesa një akt i sinqertë për bashkëpunim ndërkufitar. Ishte një përpjekje për të forcuar një narrativë ekskluzive maqedonase në një kohë kur integrimi evropian kërkon pikërisht të kundërtën: përfshirje, pluralizëm, dhe ndërtim të një shoqërie multietnike funksionale.

Përfundim: Një udhëtim që nxjerr zbuluar hipokrizinë

Fjalimi i Hristijan Mickoskit në Shqipëri ishte i kujdesshëm në fjalë, por i rrezikshëm në mesazh. Ai u ndërtua mbi glorifikimin e një identiteti, ndërkohë që heshti për tjetërsimin e identiteteve tjera në vendin e tij. Ai i premtoi Pustecit dashuri, por nuk përmendi as edhe një herë shqiptarët – as në Shqipëri, as në Shkup, Tetovë, Kumanovë apo Strugë.

Në një rajon të ndjeshëm si Ballkani, ku çdo fjalë politike ka peshë të madhe simbolike, ky lloj nacionalizmi i veshur me petkun e kujdesit është forma më e sofistikuar e përjashtimit.

Mickoski nuk ndërtoi ura në Pustec – ai ndërtoi një pasqyrë të shtrembër të Maqedonisë që ai dëshiron: etnikisht të pastër, të njëtrajtshme, dhe të dominuar nga një identitet i vetëm.