Flaka analizon: Kapitali strategjik dhe ‘Bota Serbe’: Telekomi, Bankat dhe Media si mjete ndikimi

Nga redaksia e Flaka

Në vitet e fundit, ndikimi ekonomik dhe politik i Serbisë në Maqedoninë e Veriut ka marrë një formë të re – jo më vetëm përmes marrëdhënieve diplomatike dhe bashkëpunimeve tregtare, por përmes depërtimit në sektorë strategjikë të ekonomisë. Nga telekomunikacioni dhe bankat, deri tek media, “Bota Serbe” po konsolidon prani të dukshme në vend, duke ngritur shqetësime për sovranitetin ekonomik dhe orientimin strategjik të shtetit.

Telekom Serbia – 50 milionë euro për të marrë kryesimin

Drejtori i Përgjithshëm i Telekom Serbisë, Vladimir Luçiq, në një intervistë të fundit për Newsmax Balkans në Shkup, konfirmoi nisjen e një cikli të ri investimesh në Maqedoninë e Veriut. Pas investimit fillestar prej 18 milionë euro dhe mbi 100.000 përdorues të fituar në katër vitet e fundit, kompania serbe ka shpallur planin për të investuar edhe 50 milionë euro.

Objektivi është i qartë: të bëhet operatori kryesor i telekomunikacionit në vend, duke ndjekur modelin e Malit të Zi, ku Telekom Serbia është sot lider absolut i tregut. Strategjia përfshin ndërtimin e rrjetit optik, blerjen e operatorëve kabllorë më të vegjël dhe integrimin e platformave ekzistuese si Total TV në rrjetin e vet.

Por ndikimi nuk ndalet te komunikimet. Në paralel, rrjeti mediatik Newsmax Balkans – i lidhur me qendrat serbo-ruse të informacionit – po zgjerohet në të gjithë rajonin, duke përdorur edhe sportin si mjet ndikimi kulturor. Arena Sport, kanalet kryesore sportive të Serbisë, do të transmetohen në maqedonisht, duke zgjeruar edhe më tej praninë kulturore e gjuhësore serbe në tregun mediatik të vendit.

Alta Banka – hyrja në sektorin bankar

Në sektorin financiar, Alta Banka e Serbisë është në fazë finale të blerjes së një pakete kontrolluese të Stopanska Banka AD Bitola. Ky proces, sipas guvernatorit të Bankës Popullore, Trajko Slaveski, është në vlerësim nga institucionet rregullatore dhe pritet të marrë miratimin përfundimtar.

Pronari i Alta Bankës, biznesmeni kontrovers Davor Macura, është përmendur nga Bujar Osmani si i lidhur ngushtë me Milan Radoiçiç, i akuzuar për organizimin e aktit terrorist në Banjskë të Kosovës. Kjo ka ndezur debate politike mbi natyrën e kapitalit që po hyn në sistemin bankar të Maqedonisë së Veriut.

Analisti Sefer Selimi ka ngritur shqetësimin për standardet e dyfishta të qeverisë: një bankë me kapital nga Shqipëria u refuzua për hyrje në treg, ndërsa një bankë serbe me lidhje të dyshimta pritet të marrë dritën jeshile.

Telekomunikacion + Banka + Media = Ndikim strukturor

Këto zhvillime tregojnë një strategji të qartë: Serbia po ndërton ndikim në tre shtylla të infrastrukturës kritike:

1. Telekomunikacioni – kontroll mbi rrjetet dhe të dhënat.
2. Banka – kontroll mbi kapitalin dhe qarkullimin financiar.
3. Media – kontroll mbi narrativën dhe opinionin publik.

Kur këto sektorë janë të ndërthurur nën ndikimin e një aktori të vetëm, ai fiton fuqi të strukturuar për të ndikuar në politika, ekonomi dhe shoqëri.

Heshtja institucionale dhe rreziku për sovranitetin

Ajo që shqetëson më shumë është mungesa e debatit publik dhe heshtja institucionale. Banka Popullore dhe Komisioni për Letrat me Vlerë janë në rolin e miratuesve teknikë, ndërsa qeveria nuk ka ofruar asnjë analizë të ndikimit strategjik që sjell ky kapital.

Nga ana tjetër, projekti “Ballkani i Hapur” ka krijuar një klimë ku barrierat për kapitalin serb janë minimale, ndërsa kapitali nga vendet e tjera shpesh has në pengesa burokratike apo politike.

Investimet e huaja janë të mirëpritura në çdo ekonomi të vogël, por kur ato përqendrohen në sektorë strategjikë dhe vijnë nga një shtet me agjendë të deklaruar politike rajonale, ato kërkojnë kujdes të dyfishtë. Rasti i Telekom Serbisë dhe Alta Bankës nuk është thjesht një histori biznesi – është një test për aftësinë e Maqedonisë së Veriut për të mbrojtur sovranitetin e saj ekonomik dhe për të garantuar që infrastruktura kritike nuk shndërrohet në mjet ndikimi të “Botës Serbe”.