Artan Grubi dhe Korridori 8: Si u ndërtua një projekt, një fuqi dhe një përplasje politike

Në një vend si Maqedonia e Veriut, ku projektet infrastrukturore janë shpesh premtime elektorale sesa transformime reale, Korridori 8 përfaqëson një përjashtim të rrallë. Dhe në qendër të këtij përjashtimi qëndron një emër: Artan Grubi.

Si zëvendëskryeministër i parë, Grubi nuk u mjaftua me rolin tradicional të një funksionari politik. Ai e përdori këtë pozicion për të ndërtuar një fuqi të re – një rol ekzekutiv konkret që ndikoi drejtpërdrejt në vendimmarrjen qeveritare. Por momenti më domethënës i karrierës së tij erdhi me emërimin si koordinator shtetëror për Korridorin 8 dhe 10D – një detyrë që në letër mund të dukej teknike, por në realitet e vendosi Grubin në krye të projektit më të madh strategjik në historinë e vendit.

Më 8 mars 2023, nën udhëheqjen e tij, u nënshkrua kontrata prej 1.3 miliardë eurosh me kompaninë Bechtel & Enka – një marrëveshje pa tender, e negociuar përmes procedurës së drejtpërdrejtë, që sfidoi burokracinë tradicionale në emër të efikasitetit dhe pragmatizmit. Vetëm dy muaj më vonë, Grubi dhe kabineti i tij hartuan dhe miratuan në Kuvend një Ligj të Posaçëm, i cili përjashtonte projektin nga procedurat standarde të prokurimit publik. Pa këtë ligj, projekti nuk do të kishte ekzistuar.

Kjo nuk ishte thjesht teknikë, por një strategji pushteti. Ligji dhe kontrata përfshijnë penalitete mbi 250 milionë euro në rast të ndërprerjes së njëanshme, duke e bërë projektin praktikisht të pakthyeshëm edhe pas ndërrimit të pushtetit – siç ndodhi në vitin 2024.

Grubi e pozicionoi Korridorin 8 jo vetëm si projekt ekonomik, por si arterie gjeopolitike. Ai e cilësoi atë si “korridori i NATO-s” që lidh Detin Adriatik me Detin e Zi dhe që mund të shërbejë si linjë logjistike në kohë krizash – përfshirë edhe ndihmën ndaj Ukrainës. Kjo narrativë i dha projektit një dimension ndërkombëtar, duke siguruar mbështetjen publike të SHBA-së, përmes ambasadores Angela Aggeler.

Në një realitet politik ku projektet madhore shpesh mbeten në letër, Grubi jo vetëm i inicioi punimet, por edhe i blindoi politikisht dhe juridikisht. Përballë akuzave nga VMRO-DPMNE, ai nuk u mbrojt nga partnerët e koalicionit, por mori mbi vete të gjithë mbrojtjen politike e publike. Ai tregoi jo vetëm kapacitete administrative, por edhe kurajo politike.

Sot, me punimet që kanë nisur dhe një kontratë që nuk mund të zhbëhet, është e qartë se Grubi ia ka dalë. Qeveria e re e Hristijan Mickoskit, e cila premtoi rishikim të projektit, u detyrua ta pranojë në mars 2025 se ai nuk mund të ndalet. Ligji, kontrata dhe diplomacia ndërtuan një strukturë më të fortë se çdo retorikë opozitare.

Por suksesi i projektit u shoqërua me një fushatë të organizuar nga VMRO-DPMNE kundër Grubit.

Për VMRO-në, suksesi i Korridorit 8 përfaqësonte një kapital të rrezikshëm politik në duart e BDI-së dhe veçanërisht të Artan Grubit – një figurë që kishte ndërtuar ndikim mbi qeverinë, mbi partnerët ndërkombëtarë dhe mbi vetë Kryeministrin. Marrëveshja me Bechtel & Enka, Ligji Special dhe nisja e punimeve u komunikuan si fitore të qarta të Grubit dhe BDI-së – gjë që shqetësoi VMRO-në, sidomos për shkak të efekteve elektorale në rajonet shqiptare dhe te komuniteti ndërkombëtar.

Ligji i Posaçëm përjashtoi projektin nga rregullat standarde të prokurimit publik, gjë që VMRO e përdori si bazë për akuza për “shkelje ligjore”, “mungesë transparence” dhe “kapje institucionale”. Madje, disa figura brenda saj e portretizuan Korridorin 8 si projekt të Shqipërisë etnike, duke i dhënë sulmeve dimension etnik dhe nacionalist.

VMRO-DPMNE nuk kërkonte vetëm llogari nga Grubi, por sulmonte të gjithë arkitekturën politike që BDI kishte ndërtuar në bashkëqeverisje me LSDM-në – një sistem që ata e konsideronin si “jashtë kontrollit demokratik”. Parulla e tyre “Maqedonia, sërish e jotja” ishte një mesazh etno-politik, që synonte të rifitonte dominimin institucional të maqedonasve në shtet pas një periudhe të gjatë ndikimi shqiptar në qeverisje.

Korridori 8, kështu, u shndërrua në arenën ku u përplasën dy vizione për shtetin: një që kërkon integrim dhe pragmatizëm, dhe një tjetër që kërkon kontroll dhe simbolikë etnike.

Në një rajon ku shpesh dominon logjika e bllokimeve dhe sabotimeve, Artan Grubi zgjodhi të udhëheqë me vendim dhe vizion. Dhe ky është një mesazh që tejkalon kufijtë e Maqedonisë së Veriut: se një politikan, përmes ligjit, kontratës dhe diplomacisë, mund të ndërtojë jo vetëm rrugë – por një marrëveshje të re mes shtetit dhe së ardhmes. Flaka Media