Qeveri e re, resore të reja

Përveç zvogëlimit të numrit të institucioneve publike, thuhet se do të rritet funksionaliteti i institucioneve shtetërore edhe përmes riorganizimit të ministrive ekzistuese

Ndër pikat e para që do të jenë në rendin e ditës para përbërjes së re parlamentare do të jenë ndryshimet ligjore që do të zbatojnë planin për futjen e ministrive të reja dhe transformimin e ministrive ekzistuese.

Kryeparlamentari Afrim Gashi paralajmëroi se në seancën e parë që do të caktojë, edhe para formimit të Qeverisë, do të ketë ndryshime në ligjet sistemore për të mundësuar formimin e ministrive të reja, transformimin e ministrive ekzistuese….Për riorganizimin e resoreve është i nevojshëm ndryshimi i Ligjit për organizimin dhe punën e organeve të administratës shtetërore, i cili kërkon shumicën e dy të tretave në Parlament. Përderisa ndryshimi i mundshëm i rregullores për zgjedhje të parakohshme për kryetarët e komunave do të dihej para apo pas formimit të qeverisë, ndryshimi i ligjit të sistemit për riorganizim në qeveri është thuajse punë e kryer. “Ne do të bëjmë përpjekje bashkë me të gjitha partitë politike që të pajtohemi që ky ligj të jetë ndër të parët që do të paraqitet në seancë plenare”, tha Gashi për Radion Evropa e Lirë.

Ministritë e reja do të ishin për sportin, për transformimin dixhital dhe për energjinë, minierat dhe burimet minerale. Një pjesë e atyre ekzistuese duhet të transformohen, kështu që Ministria e Ekonomisë do të bëhet Ministri e Ekonomisë dhe Punës që do të përfshijë tregun e punës, tërheqjen e investimeve, sipërmarrjen dhe Ministria e mëparshme e Punës dhe Politikës Sociale do të ishte Ministria e Politikës Sociale, Demografisë dhe Rinisë. Ministrisë së Kulturës do t’i shtohet edhe sektori i turizmit.

Sa i përket riorganizimit të institucioneve shtetërore të paralajmëruara nga VMRO-DPMNE, ministri në detyrë i ekonomisë nga BDI Kreshnik Bekteshi pret që propozimet për riorganizim të bëhen të ditura fillimisht në opinion para se të hyjnë në procedurë parlamentare.

Nuk është një reformë e vogël riorganizimi i institucioneve shtetërore, se çfarë do të ndodhë me të punësuarit, sa do të jetë efikasiteti i atyre institucioneve. Në momentin kur do të kemi propozimin konkret nga VMRO-DPMNE apo partitë që janë pjesë e koalicionit, atëherë do të dalim me një qëndrim specifik dhe me kundërpropozime si ne mendojmë se kjo do të jetë më efikase shton ai. Mandatari Hristijan Mickoski do të përpiqet të sigurojë mbështetjen e dy të tretave në Parlament për ndryshimet e ligjit me të cilin qeveria e ardhshme do të mund ta fillojë mandatin me ministri të reja dhe të riorganizuara, të cilat VMRO-DPMNE e shpalli në programin zgjedhor “Platforma 1198”.

Koalicioni VLEN, i cili po ashtu po zhvillon bisedimet përmes grupit punues për koalicionin e ardhshëm me VMRO-DPMNE-në, e konsideron të pranueshëm përcaktimin programor për riorganizimin e ministrive, që do të thotë se me mbështetjen e tyre dhe partive tjera nuk përjashtohet, që ndryshimet do të mund të zbatoheshin.

Kryeministri i ri që pritet të merr detyrën në muajin qershor Hristijan Mickoski gjatë fushatës paralajmëroi Ministrinë e re të Energjetikës, Minierave dhe Burimeve Minerale, duke theksuar se deri më tani në kuadër të Ministrisë së Ekonomisë ekzistonte vetëm një departament “Burimet Minerale”, i cili e kryente punën shumë dobët. Organizimi i institucioneve duhet t’u përgjigjet nevojave të kohës në të cilën jetojmë, thuhet në programin zgjedhor të VMRO-DPMNE-së. Ky hap nuk do të jetë riorganizimi i parë i administratës dhe ministrive përkatëse . Që nga pavarësia e shtetit, një pjesë e madhe e departamenteve iu nënshtruan riorganizimit. Më parë kishte ministri të veçanta për tregtinë, për zhvillimin, për shkencën, për emigracionin, për informacionin, një ministri e veçantë për transportin, një ministri e veçantë për ndërtimin, të cilat më vonë u integruan në departamente të reja ose u transformuan. Me ish-Ministrinë e Sportit dhe Rinisë ka pasur një rend të kundërt, e cila më pas është riorganizuar në Agjencinë për Sport dhe Rininë dhe tani është rrugës për t’u bërë sërish ministri.

Aktualisht ka 16 ministri dhe 20 anëtarë të qeverisë me ministrat pa portofol. Ky nuk është ndryshimi i vetëm i shpallur nga koalicioni fitues i VMRO. “Do të shqyrtojmë mundësinë e heqjes së pozitave të zëvendësdrejtorit. Në këtë mënyrë do të rritet efikasiteti në funksionimin e institucioneve dhe do të zvogëlohen kostot joproduktive në funksionim. Do të parashikojmë ndryshime ligjore për uljen e numrit të bordeve drejtuese dhe mbikëqyrëse në disa organe të administratës shtetërore dhe institucione publike, si dhe uljen e numrit të anëtarëve të tyre”, thuhet në program.

Për institucionet e vogla, programi parashikon mundësinë e futjes së një sistemi të centralizuar për detyra të përbashkëta administrative, si administrata, kontabiliteti, logjistika, prokurimet publike etj.

Duke aplikuar përvojat dhe analizat evropiane, VMRO-DPMNE paralajmëroi edhe “ulje prej 10 për qind të numrit të përgjithshëm të organeve të administratës shtetërore, institucioneve dhe ndërmarrjeve publike”. Aktualisht janë 1371 të tillë.

Institucionet që kanë kompetenca të ngjashme ose të ngjashme do të shkrihen në një, gjë që do të zvogëlojë numrin e drejtorëve, bordeve drejtuese dhe mbikëqyrëse, si dhe kostot e panevojshme. Në këtë mënyrë do të ulen edhe kostot për funksionimin e sektorit publik. Me këtë riorganizim institucionet do të forcojnë kapacitetet e tyre, zyrtarët administrativë do të kenë mundësi për përparim, do të vendosen linja të qarta të llogaridhënies dhe transparencës dhe në mënyrë optimale qytetarët do të marrin shërbime cilësore dhe efikase, paralajmërojnë nga VMRO-DPMNE. Është planifikuar një analizë për nevojën e shpërndarjes së një pjese të institucioneve shtetërore në qytete të tjera, në mënyrë që të krijohen kushte institucionale për zhvillim të balancuar rajonal dhe afrimin e institucioneve me të gjithë qytetarët në mënyrë të barabartë. Kjo analizë do të bëhet në bashkëpunim me BNJVL-në apo organizatën e mbi 80 komunave në vend dhe me institucionet shkencore.

Gjithsej 1371 institucione, përfshirë ministritë, janë aktive në sektorin publik, në të cilin janë të punësuar në mënyrë aktive 128.879 persona, sipas Regjistrit të Ministrisë së Shoqërisë së Informacionit dhe Administratës. Numri shkon në rreth 160 mijë me ata që janë të punësuar me kontratë.

Zvogëlimi prej 10 për qind i sektorit publik, siç është premtuar nga VMRO-DPMNE, në praktikë do të nënkuptonte anulimin e 137 institucioneve dhe rreth 16 mijë të punësuarve. Përveç zvogëlimit të numrit të institucioneve publike, thuhet se do të rritet funksionaliteti i institucioneve shtetërore edhe përmes riorganizimit të ministrive ekzistuese.

Reformat janë të nevojshme për të ndryshuar praktikën 30-vjeçare, thotë profesori i kësaj lëmie Borçe Davitkovski. Mirëpo, sipas tij, për këtë nevojitet një vullnet i fortë politik, veçanërisht që reforma të miratohet në fillim të mandatit të qeverisë së re. Kjo, siç thotë Davitkovski, do të varet shumë nga dëshirat dhe orekset e partnerëve të koalicionit të VMRO-DPMNE-së në qeveri, aq më tepër që deri më tani është treguar se partitë punësojnë kuadrin partiak në administratën publike që në fillim të mandatit. “Nëse sigurojnë një shumicë prej 80 deputetësh, mendoj se Maqedonisë nuk i duhen më shumë se 12 deri në 13 resore. Qeveria angleze ka 13 resore dhe ne kemi 16, plus ministra pa portofol dhe zëvendësministra. Do të ketë reformë nëse reduktohet numri i departamenteve dhe do të jetë keq nëse në këto 16 departamente formohen departamente të reja dhe atëherë nuk do të ketë reforma”, thotë Davitkovski.

Reformat në sektorin publik po ecin ngadalë, gjë që vërehet pothuajse në të gjitha raportet e Komisionit Evropian për ecurinë e vendit. Raporti i fundit thotë se nevojiten veprime urgjente, duke përfshirë miratimin e ligjeve të reja dhe dixhitalizimin. Korniza e re duhet të përmirësojë menaxhimin e burimeve njerëzore në administratë dhe të ndihmojë punësimin e bazuar në merita, promovimet dhe shkarkimet në të gjitha nivelet, duke përfshirë menaxhimin e lartë, thuhet në raportin e KE.

Thuhet se legjislacioni ende nuk i ka pranuar rekomandimet e Komisionit Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit për nepotizmin, kronizmin dhe ndikimin politik në punësimin në sektorin publik dhe në emërimin e anëtarëve të bordeve mbikëqyrëse dhe drejtuese.

Disa ligje kyçe për reformën në sektorin publik nuk u miratuan as nga përbërja e mëparshme parlamentare, të cilës i skadoi mandati këto ditë, të cilat citohen edhe nga Komisioni Evropian. Ndër to janë Ligji për zyrtarët administrativë, Ligji për të punësuarit në sektorin publik, si dhe Ligji për shërbimin e lartë drejtues, i cili është kyç për depolitizimin e punës së institucioneve publike.

Ligji për Shërbimin e Udhëheqjes parasheh që duhet të vendosen procedura transparente bazuar në kritere të caktuara për ofrimin e menaxherëve ekspertë në agjenci dhe institucione. (koha.mk)