Bashkimi Evropian i dobësuar dhe i brishtë

Me Brexit ne jo vetëm që kemi humbur fuqinë më të rëndësishme ushtarake në Evropën Perëndimore, ne kemi humbur gjithashtu mundësinë për të siguruar fleksibilitet më të madh në proceset vendimmarrëse të Bashkimit

Nga Angelo PANEBIANCO

As me ty as pa ty. Është një shprehje sintetike që shërben për të fotografuar marrëdhëniet e brendshme brenda Evropës, si dhe rrëmujën institucionale që disa e quajnë, në mënyrë eufemiste, sistemi i qeverisjes së Evropës. Është “paradoksi evropian”: nga njëra anë, pamundësia që çdo shtet të heqë ankorimet e tij, të çlirohet nga kufizimet evropiane, pa paguar çmime shumë të larta (siç ka treguar Brexit). Nga ana tjetër, pamundësia që Unioni të pajiset me një sistem qeveritar të përputhshëm me nivelin e arritur të integrimit. Imperativët e demokracisë (kombëtare) dhe kufizimet evropiane kanë qenë në një kurs përplasjeje për një kohë të gjatë tani. Dhe askush nuk e di se çfarë të bëjë për këtë. Për një periudhë të gjatë kohore, që nga lindja e Komuniteteve Evropiane në vitet 1950 deri në dekadën e parë të shekullit të 21-të (kur filluan kërcitjet e para) nuk kishte pasur asnjë konflikt, asnjë papajtueshmëri të dukshme, midis demokracive evropiane dhe procesit të integrimit.

Evropianët garantuan, me një shumicë dërrmuese, pëlqimin e tyre për institucionet kombëtare demokratike dhe në të njëjtën kohë mbështetën procesin e integrimit, duke marrë shumë përfitime prej tij. Por tani, të paktën që nga koha e referendumit kushtetues në Francë (2005), gjërat nuk janë më kështu. Përkon me humbjen progresive të forcës (pas bashkimit të Gjermanisë) të motorit franko-gjerman, qeveria e vërtetë e Evropës në dekadat e fundit. Përkon me procesin e zgjerimit të Unionit. Përkon, mbi të gjitha, me një integrim ekonomik dhe ligjor aq të afërt sa që i bën votuesit gjithnjë e më të ndjeshëm ndaj pasojave të vendimeve evropiane në jetën e tyre. Këto tendenca, të cilat tashmë kanë filluar prej disa kohësh, sot janë acaruar nga pasiguria në rritje. Rikthimi i luftës në Evropë, afirmimi, brenda demokracive të ndryshme evropiane, i lëvizjeve që sfidojnë establishmentin me polarizim elektoral si pasojë, rriti konsensusin (Franca është, për momentin, rasti më emblematik) për formacionet anti-sistem.

Konflikti mes logjikës demokratike dhe logjikës së integrimit është fotografuar në mënyrë perfekte në këtë moment nga tensionet mes qeverisë franceze, gjermane dhe italiane. Përpjekja e Macron dhe Scholz për të lidhur Giorgia Melonin me antisistemin e shtëpisë së tyre, duke pretenduar se nuk ka dallime, shpjegohet me përpjekjen e dy liderëve të mundur, në vështirësi serioze, për të shpëtuar atë që mund të shpëtohet, për të krijuar mure kundër ekstremistëve me të cilët duhet të merren në vendet e tyre. Qeveria e Unionit përballon koston. Natyrisht që në fund do të arrihet një marrëveshje për emërimet. Por problemi themelor do të mbetet i pazgjidhur. Vini re se si gjithçka rëndohet nga mungesa e Britanisë së Madhe në lojën evropiane. Në kohën e Brexit, shumë mendonin se Evropa do të fitonte vetëm duke hequr qafe përfundimisht “euroskeptikët”. Vlerësim i gabuar, një demonstrim i dritëshkurtësisë politike. Nëse Britania e Madhe do të ishte ulur sot në tryezën evropiane, prania e saj mund të shërbente për të zbutur konfliktet, për të parandaluar mur më mur të nxitur nga kufizimet (kombëtare) elektorale që lindin mbi çdo qeveri evropiane.

Me Brexit ne jo vetëm që kemi humbur fuqinë më të rëndësishme ushtarake në Evropën Perëndimore, ne kemi humbur gjithashtu mundësinë për të siguruar fleksibilitet më të madh në proceset vendimmarrëse të Bashkimit. Duket e vështirë që integrimi evropian mund të zgjasë me kalimin e kohës pa përjetuar ndryshime të thella në sistemin qeveritar të Brukselit. Sigurisht, veçanërisht nëse lepenistët fitojnë në Francë, ëndrrat e lavdisë do të duhet të vihen në prapavijë për një periudhë të caktuar. Do të jetë një çështje që të mbajmë frymën, duke shpresuar se gjithçka nuk do të prishet siç do të donin kaq shumë Putin – i cili, në fakt, ka punuar shumë për të ndikuar në zgjedhjet evropiane – dhe miqtë e tij perëndimorë. Një rrezik që do të bëhej edhe më konkret nëse Trump do të bëhej presidenti i ardhshëm i Shteteve të Bashkuara dhe Evropa papritur do të gjendej pa mbrojtjen amerikane. Edhe nëse hipotezohet – ndoshta duke llogaritur në faktin se rrugët e Providencës janë të pafundme – se Evropa mund t’i mbijetojë një situate të tillë politike, struktura aktuale e Bashkimit, pa ndryshime vendimtare, nuk mund të qëndrojë për një kohë të gjatë. Si gjithmonë në historinë njerëzore, kur bëhet fjalë për të, janë çështjet e luftës dhe të paqes që vendosin për fatin e agregateve njerëzore.

Për t’u përballur me kërcënimet e afërta, Unioni ka nevojë për udhëheqje që nuk e ka tani. Nuk ka asgjë më të keqe, në një situatë të ngjashme, sesa një Evropë pa kokë në rrëmujë. Por kjo nuk është, ose nuk është në radhë të parë, një çështje që mund të zgjidhet me inxhinierinë institucionale (d.m.th., projektimin e institucioneve të reja). Është, para së gjithash, çështje e opinionit publik. Nëse qytetarët evropianë nuk janë të bindur se bota e tyre është në rrezik, nuk do të jetë e mundur të pajiset Evropa në mënyrë që ajo të përballet me sukses me gjithçka që po ndodh rreth saj. Pa këtë, demokracia dhe integrimi do të vazhdojnë të konsumojnë njëra-tjetrën. Është një favor që nuk duhet bërë ndaj ujqërve, Putinit në krye, të cilët duke lëpirë bërxollat ​​e tyre, ëndërrojnë të na kthejnë në një kafshatë të gjithëve.