Zohran Mamdani, Haqim Ramadani dhe Suat Shaqiri: Tri histori që tregojnë sa larg jemi nga demokracia e barabartë

Gazeta Flaka – Analizë

Kur një emigrant me origjinë ugandiano-indiane, Zohran Mamdani, ngjitet në majat e politikës amerikane dhe zgjidhet kryetar i Nju Jorkut – qytetit më të madh e më të ndërlikuar në botë – ajo fitore bëhet simbol i mundësisë, përfshirjes dhe besimit tek vlerat e demokracisë. Një dëshmi e gjallë se në një sistem të ndërtuar mbi barazi, ngjyra e lëkurës, përkatësia fetare apo origjina nuk janë pengesë për sukses.

Por, ndërsa demokracia në SHBA arrin të thyejë stereotipe të thella racore e kulturore, në Maqedoninë e Veriut – një vend që ende e quan veten “në rrugën drejt Evropës” – ajo shpesh mbetet peng i perceptimeve etnike.

Dy raste të fundit në zgjedhjet lokale e tregojnë këtë realitet të hidhur. Në Çashkë, shqiptarët që përbëjnë mbi 50% të popullsisë së komunës, arritën për herë të parë ta fitojnë drejtimin e saj me Suat Shaqirin. Fitorja e tij është historike, sepse shënon momentin kur një komunë e përzier etnikisht vendos të mos i nënshtrohet më tutelës politike të partive maqedonase. Reagimi që pasoi ishte tipik për një shtet që ende nuk i ka rrëzuar muret e paragjykimeve: VMRO-DPMNE dhe LSDM e kontestuan rezultatin, kërkuan përsëritje votimesh, duke lënë të kuptohet se fitorja e një shqiptari nuk mund të jetë “e pastër”.

Në anën tjetër, në Bervenicë, një komunë me shumicë absolute shqiptare autoktone, Haqim Ramadani nuk arriti të mposhtë strukturat e rrënjosura të pushtetit lokal. Përkundër mbështetjes së madhe popullore, aparati shtetëror dhe rrjetet e partive maqedonase mobilizuan çdo mjet për të ruajtur status quo-në, duke e rikthyer në pushtet një kandidat të VMRO-DPMNE-së. Demokracia, në këtë rast, u përdor si fasadë, ndërsa përfaqësimi real i shumicës u shtyp në emër të “rendit etnik” të pandryshueshëm.

Por as Çashka e as Bervenica nuk ishin rastet më eklatante. Në Kërçovë, qytetin që përbëhet në shumicë nga shqiptarë etnikë, fitorja e kandidatit maqedonas të VMRO-DPMNE-së u shndërrua në një spektakël të “triumfit kombëtar”. Media dhe politikanë maqedonas e paraqitën rezultatin si “çlirimin e Kërçovës” pas katër mandateve të njëpasnjëshme nën drejtimin e një kryetari shqiptar. Një gjuhë që nuk flet për rotacion demokratik, por për fitore etnike, për dominim, për përjashtim. E ky është thelbi i problemit: kur zgjedhjet interpretohen jo si garë programore, por si rikthim i kontrollit mbi një territor “të huaj”.

Nëse e krahasojmë me rastin e Zohran Mamdanit në SHBA, kontrasti bëhet tronditës. Në një vend me 330 milionë banorë, një emigrant musliman fiton drejtimin e një metropoli global; ndërsa në një shtet me dy milionë e gjysmë banorë, një shqiptar autokton ende shihet si rrezik kur fiton në komunën e vet.

Ky krahasim nuk është vetëm politik — është moral dhe civilizues. Ai tregon se demokracia e vërtetë nuk matet me numrin e zgjedhjeve, por me nivelin e barazisë që ato prodhojnë. Në SHBA, paragjykimet ekzistojnë, por sistemi përpiqet t’i kapërcejë. Në Maqedoninë e Veriut, ato janë pjesë organike e vetë sistemit.

Historia e Mamdanit është historia e një demokracie që evoluon. Historia e Shaqirit, Ramadanit dhe fati i Kërçovës janë historia e një demokracie që s’ka guxim të emancipohet.

Tre emra – Mamdani, Shaqiri, Ramadani – dhe një qytet simbolik, Kërçova, flasin më shumë se çdo raport ndërkombëtar për nivelin e vërtetë të barazisë politike. Njëri fitoi në tokën e huaj, dy luftuan në vendin e vet, e një qytet u “çlirua” nga vota e shumicës që humbi. Dhe kjo, ndoshta, është ironia më e madhe e demokracisë sonë ballkanike.