IFIMES: A do të ndihmojë Albin Kurti në formimin e qeverisë pro-ruse të Maqedonisë së Veriut?

Instituti Ndërkombëtar për Studime të Lindjes së Mesme dhe Ballkanit – IFIMES ka përgatitur një analizë të situatës aktuale politike në Maqedoninë e Veriut me rastin e raundit të dytë të zgjedhjeve presidenciale dhe ato të rregullta parlamentare, transmeton Flaka

Një rikthim në neogruevizëm?

Rethi i dytë i zgjedhjeve presidenciale dhe zgjedhjet e rregullta parlamentare do të mbahen në Republikën e Maqedonisë së Veriut më 8 maj 2024.

Në zgjedhje, sipas sistemit proporcional, për Kuvendin e Maqedonisë i cili ka 120 përfaqësues, do të kenë të drejtë të votojnë rreth 1,81 milionë votues. Partitë kryesore në zgjedhjet e ardhshme janë: LSDM dhe koalicioni “Për të ardhmen evropiane, koalicioni rreth VMRO-DPMNE, koalicioni “Fronti Evropian” i drejtuar nga Bashkimi Demokratik për Integrim (BDI – partia në pushtet e shqiptarëve etnikë dhe koalicioni “VLEN” – një koalicion opozitar i partive të shqiptarëve etnikë. Partitë politike të pakicave si turqit, romët, boshnjakët, serbët dhe të tjerët tradicionalisht do të përfaqësohen në parlamentin maqedonas”, shkruan IFIMES.

Presidenti – një autoritet i rëndësishëm ekzekutiv korrigjues dhe moral

Në rrethin e parë të zgjedhjeve presidenciale, kandidatja e koalicionit VMRO-DPMNE, Gordana Siljanovska Davkova fitoi më së shumti vota me 363.085 vota (40,09%), kandidati i dytë i renditur është kandidati i LSDM-së, presidenti aktual Stevo Pendarovski me 180.499 vota (19,93%). Pjesëmarrja në rrethin e parë të zgjedhjeve presidenciale ishte 48.38%.

Analistët mendojnë se presidenti i sapozgjedhur duhet të jetë korrigjues i pushtetit ekzekutiv dhe autoritet moral, i cili do të forcojë pozitën e shtetit në rrugën euroatlantike dhe ekziston rreziku real që zgjedhja e Gordana Siljanovski Davkovës të çojë drejt Rusisë përveç rrugës euroatlantike, shkruan IFIMES.

VMRO-DPMNE nuk heq dorë nga trashëgimia politike e Nikolla Gruevskit

Në shkurt të vitit 2015 u zbulua përgjimi i fshehtë dhe i paligjshëm nga shërbimi sekret maqedonas i rreth 26.000 qytetarëve. Regjimi i Nikolla Gruevskit nxori nga vendi, sipas vlerësimeve, më shumë se pesë miliardë euro, ndërsa biznesmenët u detyruan të paguanin “reket”, ndaj regjimit, analizon IFIMES, transmeton Flaka. Konfliktet ndëretnike prodhoheshin rregullisht në baza ditore, duke sjellë pasiguri, shqetësim dhe frikë te qytetarët. Kishte një pasurim të madh të Gruevskit dhe oligarkisë rreth tij.

Një qendër joformale e pushtetit të Nikolla Gruevski – Sasho Mijalkov – Orce Kamçev u krijua si një simbiozë e politikës, manjatit dhe mafies me mbështetjen e inteligjencës nëntokësore dhe në këtë mënyrë drejtoi efektivisht vendin. Qeveritë maqedonase pas rënies së regjimit sunduan vetëm pjesërisht, sepse nuk arritën të kundërshtojnë plotësisht qendrat informale të pushtetit dhe të shpërbëjnë regjimin Gruevski-Mijallkov-Kamçev, i cili gjatë gjithë kohës vepron në mënyrë subversive kundër qeverisë, duke asgjësuar një sasi të madhe para për dobësimin dhe rrënimin e saj me synimin për ta kthyer Maqedoninë e Veriut në gjendjen e mëparshme.

Degruevizimi nuk është vetëm ballafaqim me shkaqet dhe pasojat e regjimit të Nikolla Gruevskit dhe VMRO-DPMNE-së, por është një proces i domosdoshëm afatgjatë i shpërbërjes së atij regjimi, i cili ishte vetëm i pjesshëm. VMRO-DPMNE asnjëherë nuk ka hequr dorë nga trashëgimia politike e Nikolla Gruevskit. Pasojat e dëmshme të sundimit 11-vjeçar të Gruevskit, i cili është në arrati në Hungari që nga viti 2018 dhe është nën mbrojtjen e kryeministrit hungarez Viktor Orban, nuk janë eliminuar. Për Gruevskin dhe bashkëpunëtorët e tij, të cilët u dënuan me burgime të gjata, u dhanë disa vendime përfundimtare. Në Maqedoninë e Veriut, ne kemi në skenë një kombinim të trashëgimisë politiko-kriminale të regjimit të Nikolla Gruevskit dhe oktapodit financiar-kriminal dhe bankar-biznesor të Orbanit”, shkruan IFIMES.

Në vend të degruevizimit të vendit, i cili nuk është i mundur pa ekstradimin e Nikolla Gruevskit nga Hungaria dhe dorëzimin e tij tek autoritetet e Maqedonisë së Veriut, fitorja e VMRO-DPMNE-së në zgjedhjet e ardhshme parlamentare dhe presidenciale po hyn në fazë të neo-gruevizmit, që mund t’i kushtojë shtrenjtë Maqedonisë së Veriut.

Maqedonia e Veriut do të vazhdojë të ngecë në procese të shumta, të cilat do të mbeten të papërfunduara me zhgënjime dhe pasoja të ndryshme për të ardhmen e atij vendi, që paraqet rikthim në gjendjen e vitit 2016, shkruan IFIMES, përcjell Flaka

Nëse kthimi në neo-gruevizëm analizohet objektivisht, në qeverinë e re maqedonase do të mungojë vetëm vetë Nikolla Gruevski (i cili është në arrati dhe ka raporte objektivisht të dobëta me liderin e VMRO-DPMNE-së, Hristijan Mickovski). Gjithçka tjetër është e njëjtë. Ka edhe para hungareze, të cilat nuk kanë reshtur së derdhuri në mediat maqedonase pro-VMRO-DPMNE. Matrica ideologjike mbetet e pandryshuar në VMRO-DPMNE nga koha e Gruevskit e deri më sot. Po të analizosh me kujdes potencialin kadrovik të pushtetit të ardhshëm ekzekutiv, është 90% e njerëzve që kanë qenë pjesëtarë të niveleve më të ulëta “luftarake” të qeverisë së VMRO-DPMNE-së nga periudha 2006-2017.

A do të ndihmojë Albin Kurti në formimin e qeverisë pro-ruse të Maqedonisë së Veriut?

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti i cili mbështet fuqishëm opozitën shqiptare të mbledhur në koalicionin “VLEN” dhe e cila duhet të bëhet partnere e VMRO-DPMNE-së në formimin e qeverisë së re.

Analistët besojnë se rolin dhe përgjegjësinë historike në zgjedhjet parlamentare në Maqedoninë e Veriut e ka Albin Kurti, ndikimi i të cilit mund të kontribuojë në krijimin e një qeverie të re maqedonase pro-ruse, e cila është në kontrast me angazhimin politik properëndimor dhe të fortë të Kurtit, kundërshtimi ndaj ndikimit rus në Kosovë dhe angazhimit politik properëndimor, shkruan IFIMES.

Në të njëjtën kohë, konfirmohet se shqiptarët gjatë gjithë kohës kanë mbajtur marrëdhënie me Nikolla Gruevskin në arrati, ndërsa vetë Ali Ahmeti (BDI) ka kërkuar amnisti për Nikolla Gruevskin nga presidenti i shtetit, Steve Pendarovski, i cili ka refuzuar.

Kthimi maqedonas në të kaluarën

VMRO-DPMNE kundërshton emrin kushtetues të shtetit të Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe mbron anulimin e marrëveshjeve të nënshkruara ndërkombëtare, veçanërisht të Marrëveshjes së Prespës. U arrit një sukses historik, anëtarësimi në NATO dhe njohja e autoqefalisë së Kishës Ortodokse Maqedonase – Kryepeshkopata e Ohrit. Në shtatë vitet e kaluara nuk është shënuar asnjë incident i rëndë ndëretnik, ndërsa gjatë qeverisjes së VMRO-DPMNE-së, incidente ndëretnike janë regjistruar në baza ditore.

Me marrëveshjen e Prespës, Zoran Zaev (LSDM) dhe Alexis Tsipras (Syriza) mposhtën doktrinën e Sllobodan Millosheviqit dhe Konstantin Mitsotakis, të ndihmuar nga disa parti politike maqedonase, sipas së cilës ekzistenca e Maqedonisë si shtet dhe maqedonasve si popull nuk ishte parashikuar. Me anëtarësimin e plotë në NATO është realizuar ëndrra shekullore e maqedonasve dhe e qytetarëve të tjerë, që të kenë shtetin e tyre, integritetin territorial dhe sovranitetin e të cilit e garanton aleanca më e madhe dhe më e fortë ushtarako-politike në botë – NATO. Kjo i mposhti projektet e shteteve të mëdha që përfshinin ose kishin aspirata ndaj Maqedonisë së Veriut, shkruan IFIMES.

Janë zbuluar dhe lokalizuar më shumë se 160 portale mediatike, të cilat vazhdimisht prodhojnë lajme të shumta të rreme (“fakenews”) dhe afera me qëllim që të shkaktojnë kaos dhe diskreditim. Ajo është e lidhur me Adinamic Media, një kompani që drejton faqet e internetit që mbështesin partinë opozitare VMRO-DPMNE. Adinamic Media është e lidhur me rrjetin televiziv publik hungarez Magyar Televizo (MTV), i cili është dashamirës ndaj partisë kryesore Fidesz të kryeministrit Viktor Orban.

Analistët besojnë se ekziston rreziku real që Maqedonia e Veriut të hyjë në një krizë të re politike, ndërsa anulimi i marrëveshjeve ndërkombëtare tashmë të nënshkruara dhe ratifikuara dhe detyrimet e marra dhe rinegocimi do të nënkuptonte humbjen e 20 apo 30 viteve të tjera dhe një konfrontim të ri me fqinjët dhe duke hequr dorë nga rruga euroatlantike e vendit.

Kjo është arsyeja pse zgjedhjet e ardhshme presidenciale dhe parlamentare mund të jenë vendimtare për të ardhmen e vendit në rrethana komplekse ndërkombëtare. Maqedonia e Veriut ka nevojë për një konsensus të fortë të brendshëm për të ardhmen e vendit, ndërsa harmonia dhe stabiliteti tashmë i arritur multietnik nuk duhet të rrezikohet”, thuhet në raportin e IFIMES të publikuar me 6 Maj 2024 nga qendrat e saja në Lubjanë, Bruksel, Uashington e Shkup. Flaka Media