Analizë shkrimit të Kim Mehmetit: Ndarja ontologjike dhe etike e shoqërisë shqiptare

Në analizën e tij kritike, Kim Mehmeti ofron një përshkrim të dyfishtë të shoqërisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut, duke e strukturuar në dy botë të ndara: njëra e privilegjuar dhe e lidhur me pushtetin politik maqedonas, dhe tjetra, e përbërë nga masa e gjërë popullore, e përjashtuar dhe e dëmtuar nga proceset sociale dhe politike të tranzicionit. Kjo ndarje përbën një qasje ontologjike dhe etike, që kërkon analizë më të thelluar filozofike.

Redaksia Flaka

Në analizën e tij të fundit me titull “VLEN-i që na bëri të mos vlejmë as pesë para“, Kim Mehmeti nis me një ndarje të qartë dualiste të shoqërisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut: Bota parajsiane e elitave politike dhe bashkëpunëtorëve të pushtetit maqedonas, dhe Bota mjerane e popullit të zakonshëm shqiptar.

Ky përshkrim është ontologjik në natyrë – Mehmeti i përshkruan dy ekzistenca të ndryshme që ndajnë të njëjtin territor por jo të njëjtin realitet. Në këtë ndarje mund të shohim ndikimin e filozofisë manikeiste, ku e mira dhe e keqja janë të ndara, por jo në mënyrë morale, por përmes aksesit në pushtet dhe privilegj.

Por kjo ndarje përbën edhe një dënim moral: në botën e elitave, shfaqet hipokrizia, kolaboracionizmi dhe korruptimi, ndërsa në botën e popullit – heshtja, vuajtja dhe dëshpërimi.

Në thelbin e kritikës filozofike të Mehmetit qëndron ideja kantiane se njerëzit nuk duhen trajtuar si mjete për qëllime të jashtme. Por, siç e përshkruan autori, shqiptarët në Maqedoni janë shndërruar në instrumentë të fushatave zgjedhore, në mjete për legjitimimin e sundimit maqedonas përmes figurave të zgjedhura jo nga vullneti i lirë i popullit, por nga pushteti.

Ky është denoncim i përçudnimit të përfaqësimit demokratik, ku populli është i përjashtuar nga zgjedhja reale – një ide që lidhet me konceptin e alienimit politik në filozofinë marksiste.

Mehmeti përdor një ton të ashpër për të kritikuar elitat politike shqiptare që, sipas tij, nuk përfaqësojnë popullin, por janë vasalë të pushtetit maqedonas. Ai flet për “të pëlqyerit” dhe “të dëgjueshmit”, që janë të shpërblyer për heshtjen ndaj padrejtësive.

Kjo e ngre çështjen filozofike të morales në politikë:
A është e drejtë të bashkëpunosh me pushtetin për të mbijetuar politikisht, kur bashkëpunimi nënkupton heshtje ndaj padrejtësisë? Për Mehmetin, përgjigjja është qartësisht jo – ai e quan këtë tradhëti morale, një kompromis me ndërgjegjen kolektive.

Një pjesë e thellë e analizës filozofike është reflektimi mbi mosdëmshpërblimin e shqiptarëve gjatë privatizimit të pronës shoqërore – që Mehmeti e quan “vjedhja e shekullit”. Ky është një problem filozofik i drejtësisë shpërndarëse: kush ka të drejtë mbi pasuritë e përbashkëta?

Përmes këtij pasazhi, autori i bën thirrje kujtesës kolektive dhe ndërgjegjes historike – duke pohuar se drejtësia nuk mund të ndërtohet mbi harresë apo heshtje.

Pjesa e fundit është më introspektive dhe filozofikisht më prekëse: “…një ditë do duhet turpshëm të pranojmë se ndoshta pa hile e donim popullin, por nuk patëm guxim të bëheshim zëri i revoltës së tij.”

Kjo është një rrëfim ekzistencial i fajit dhe mungesës së veprimit moral – një temë e thellë që lidhet me filozofë si Kierkegaard apo Camus. Mehmeti përshkruan një ndjenjë kolektive turpi dhe dështimi etik, jo vetëm të elitave, por edhe të atyre që heshtën, ndonëse e donin të mirën.

Kjo është një thirrje për ndërgjegje, veprim dhe marrje përgjegjësie – jo më si spektatorë të padrejtësisë, por si aktorë të ndryshimit.

Shkrimi i Kim Mehmetit nuk është vetëm një denoncim politik – ai është një manifest filozofik për vetëdije dhe përgjegjësi. Ai i vendos shqiptarët e Maqedonisë përballë një zgjedhjeje morale: të vazhdojnë të jetojnë në ndarjen e dy botëve, apo të kërkojnë të rikthejnë bashkimin përmes drejtësisë, kujtesës dhe përfaqësimit të vërtetë.

Kjo filozofi nuk është thjesht pesimiste, por trazueshëm realist, dhe mund të lexohet si një thirrje sokratike: që shoqëria shqiptare ta kthejë vështrimin nga vetja dhe të rifillojë dialogun me të vërtetën e saj të dhimbshme. Flaka Media