Bullgarët më së paku besojnë në zgjedhje, maqedonasit në vendin e katërt

Ndërkaq, zgjedhjet e fundit parlamentare të Bullgarisë më 9 qershor 2024, treguan një pjesëmarrje rekord të ulët të votuesve që nga rënia e komunizmit, një shenjë e mundshme e rritjes së lodhjes zgjedhore dhe zhgënjimit me procesin zgjedhor. Derisa Bullgaria vazhdon të adresojë këto sfida, rivendosja e besimit në procesin zgjedhor dhe institucionet e vendit mbetet një detyrë e vështirë

Derisa Bullgaria këtë javë përgatitet për të mbajtur zgjedhjet e saja të shtata parlamentare në tre vjet, sondazhet e Gallup tregojnë se vetëm 10 për qind e bullgarëve besojnë në integritetin e zgjedhjeve të tyre. Maqedonia e Veriut renditet e katërta në botë në vitin 2023 sipas mosbesimit më të madh në zgjedhje, sipas Gallup. Një rezultat pak më i mirë ka Bosnja dhe Hercegovina, e cila është në vendin e pestë nga dhjetë vendet e renditura më keq në botë. Nigerianët kanë më shumë besim në zgjedhje sesa bullgarët, maqedonasit dhe boshnjakët dhe renditen në vendin e dhjetë. Shkalla e keqe e mosbesimit të bullgarëve është më e ulëta jo vetëm në Bashkimin Evropian, por edhe në botë.

Në gati 20 vjet që Gallup ka pyetur bullgarët për besimin e tyre në zgjedhje, ata kurrë nuk kanë qenë veçanërisht të sigurt. Por në 2022 dhe 2023, megjithëse Bullgaria ishte e lidhur statistikisht me vendet e tjera si Mongolia për më pak besim, asnjë vend tjetër nuk kishte më pak besim.

Sfidat aktuale të Bullgarisë për të formuar një qeveri të qëndrueshme datojnë që nga shpërthimi i protestave të përditshme antiqeveritare në vitin 2020 gjatë vitit të fundit të qeverisë së ish-kryeministrit Bojko Borisov. Që atëherë, formacione të ndryshme qeveritare dhe koalicione të reja politike janë përpjekur të marrin pushtetin, por asnjë forcë politike nuk ka qenë në gjendje të mbajë pushtetin për ndonjë kohëzgjatje të konsiderueshme. Që kur Gallup filloi matjen e këtij treguesi, më i larti që ka qenë ndonjëherë në Bullgari është 36 për qind në vitin 2006. Besimi ka qenë në rënie që atëherë, por kurrë nuk i është afruar shumicës në 17 vitet e fundit.

Ai u stabilizua shkurtimisht midis 2020 dhe 2021, vetëm për t’u përkeqësuar përsëri pas fillimit të krizës politike në 2021. Krahasuar me anëtarët e BE-së, niveli aktual i besimit është një e treta e atij të vendit më të ulët të BE-së – Rumanisë (30%) dhe më shumë se gjashtë herë më i ulët se mesatarja e BE-së (62%). Zhgënjimi me institucionet demokratike në Bullgari reflektohet gjithashtu në besimin e ulët të vendit në sistemin e tij gjyqësor dhe gjykatat, më i ulëti në BE dhe i dyti më i ulëti në botë vitin e kaluar.

Besimi në institucionet gjyqësore është kyç në formësimin e perceptimit publik për integritetin e qeverisë. Kur qytetarët e perceptojnë sistemin e tyre gjyqësor të korruptuar ose joefektiv, kjo gërryen besimin e tyre në sundimin e ligjit dhe drejtësinë e proceseve qeveritare. Mosbesimi sistematik që bullgarët kanë në procesin e tyre zgjedhor dhe gjyqësorin shtrihet edhe në institucione të tjera kyçe. Në vitin 2023, Bullgaria u rendit e fundit në botë sipas indeksit (me një rezultat 18/100), shumë më poshtë vendit të radhës më të ulët (Peruja, e cila shënoi 26 pikë). Kjo gjithashtu përfaqëson një nga rezultatet më të ulëta në Indeksin e Institucioneve Kombëtare të matur në sondazhin e Gallup.

Derisa BE ka gëzuar miratim më të madh nga qeveritë bullgare gjatë tre viteve të fundit, miratimi i bullgarëve për udhëheqjen e BE-së gjithashtu ka filluar të bjerë. Tani është në nivelin më të ulët historik – 42% – që kur Gallup filloi ta mate atë në 2006. Edhe pse miratimi i bullgarëve për udhëheqjen e BE-së paralelizohej ngushtë me mesataren e BE-së, kjo ndryshoi në vitin 2022. Vlerësimi i pëlqimit të tyre ka rënë për dy vjet radhazi dhe ata janë bashkuar në fund të renditjes, së bashku me Hungarinë, Greqinë dhe Sllovakinë. Kjo është e rëndësishme sepse BE-ja është konsideruar historikisht një klub demokratik nga të gjitha shtetet postkomuniste të BE-së që iu bashkuan në 2004 dhe 2007. Nëse bullgarët humbasin besimin në BE, ata gjithashtu mund të humbasin besimin në projektin më të madh demokratik që përfaqëson BE.

Mosbesimi i vazhdueshëm në institucionet kryesore kombëtare dhe skepticizmi rreth udhëheqjes së BE-së nënvizojnë sfidën sistematike në shoqërinë bullgare. Natyra ciklike e krizave politike dhe paaftësia e qeverive të njëpasnjëshme për të vendosur stabilitet të qëndrueshëm mund të përkeqësojë zhgënjimin më të gjerë me institucionet kryesore kombëtare. Zgjedhjet e fundit parlamentare të Bullgarisë më 9 qershor 2024, treguan një pjesëmarrje rekord të ulët të votuesve që nga rënia e komunizmit, një shenjë e mundshme e rritjes së lodhjes zgjedhore dhe zhgënjimit me procesin zgjedhor. Derisa Bullgaria vazhdon të adresojë këto sfida, rivendosja e besimit në procesin zgjedhor dhe institucionet e vendit mbetet një detyrë e vështirë.