Dualiteti mes Shpresës dhe Zhgënjimit: Perspektiva ekzistenciale

Driton Zenku – Sociolog / gazetar

Në thelb të euroskepticizmit të të rinjve qëndron një konflikt i thellë mes pritjes për një të ardhme më të mirë dhe ndjenjës së pafuqisë për ta realizuar atë. Nga pikëpamja filozofike ekzistenciale (Heidegger, Sartre), ky është një shembull i qartë i krizës së subjektit modern, i cili jeton në një botë që e përjashton nga proceset ku merret vendimi për të ardhmen e vet.

Për të rinjtë maqedonas, BE-ja përfaqëson një projekte transcendental, një vend-shpresë, ndërsa realiteti lokal paraqitet si një strukturë e bllokuar nga korrupsioni, klientelizmi dhe mosndëshkueshmëria. Kjo ndarje krijon një disharmoni ontologjike: jeta përjetohet si pritje e pafund drejt diçkaje që nuk realizohet kurrë.

Korrupsioni si dekadencë morale dhe strukturore

Në kuptimin moral-filosofik, korrupsioni nuk është vetëm një devijim i normave juridike, por një dekompozim i etikës së përgjegjësisë publike. Siç do të thoshte Hannah Arendt, kur e keqja bëhet banale – kur shkelja e normës bëhet rutinë – lind apatia kolektive dhe dobësimi i kapaciteteve për ndryshim.

Të rinjtë e përjetojnë korrupsionin si një strukturë që i përjashton, ku përparimi personal nuk varet nga meritokracia por nga lidhjet dhe partitë. Kjo gjeneron cinizëm politik, ndjesi të mospërkatësisë në shoqëri dhe braktisje të çdo ideali për të mirën e përbashkët.

Identiteti dhe gjuha: Ndërmjet njohjes dhe mohimit

Çështja e gjuhës dhe përcaktorit “maqedonase/moderne” është një shembull klasik i asaj që filozofi Hegel do ta quante “luftë për njohje”. Maqedonia e Veriut, në përpjekjen për t’u bërë pjesë e BE-së, përballet me kushtëzime që ndikojnë vetëdijen e saj kombëtare, duke ngjallur pasiguri ontologjike për identitetin.

Ky negociim i identitetit nën trysninë e marrëveshjeve ndërkombëtare mund të shihet si një çmim i lartë ekzistencial, i cili lë gjurmë në psikologjinë kolektive – sidomos të rinjtë që kërkojnë siguri, qëndrueshmëri dhe krenari në përkatësinë e tyre.

Ndikimet e huaja dhe “e vërteta postmoderne”

Prania e dezinformatave nga mediat pro-ruse dhe pro-serbe ndjek logjikën e “së vërtetës postmoderne” (Baudrillard, Lyotard), ku faktet relativizohen dhe perceptimet manipulohen. Në këtë ambient, ndarja midis realitetit dhe iluzionit bëhet e paqartë, çka e bën më të lehtë kultivimin e mosbesimit ndaj Perëndimit dhe tërheqjen drejt narrativave alternative.

Të rinjtë rrezikojnë të humbin orientimin epistemologjik, përballë një rrjeti informacioni të paqëndrueshëm, ku BE paraqitet si e largët, ndërsa alternativat autoritare si më efikase dhe më “realiste”.

Përfshirja e të rinjve: Nga simbolika në agjenci reale

Përfshirja simbolike e të rinjve në vendimmarrje është, nga pikëpamja filozofike, një mohim i agjencisë. Shoqëria që nuk u jep të rinjve vend në tryezën e reformave krijon një vakuum etik dhe politik, ku rinia perceptohet si konsumator i politikave, jo si krijues i tyre.

Ky është një deficit i demokracisë pjesëmarrëse, ku subjektet e reja nuk mund të ushtrojnë autonomi dhe liri veprimi, dy shtylla të çdo shoqërie të zhvilluar.

Krizë e modernitetit demokratik

Situata e tanishme në Maqedoninë e Veriut nuk është vetëm një krizë politike apo integruese, por një krizë moderne e kuptimit të qytetarisë, shtetit dhe të ardhmes. Për të shmangur rritjen e euroskepticizmit dhe rënien në një pasivitet të thellë shoqëror, kërkohet një rilindje etike dhe filozofike e projektit europian, ku të rinjtë nuk janë spektatorë, por aktorë të shpresës dhe ndryshimit.

Vetëm kështu mund të rindërtohet besimi, të ringjallet përkatësia dhe të vendoset një ekuacion i ri midis idealit europian dhe realitetit ballkanik.

Shkrun për flaka.com.mk