Flaka analizon: Pse rritet euroskepticizmi mes të rinjve në Maqedoninë e Veriut?

Rezultatet e anketës së fundit, që tregojnë se 41% e të rinjve kanë një qëndrim pozitiv ndaj Bashkimit Europian, por pothuajse gjysma nuk besojnë se Maqedonia do të bëhet anëtare e BE-së në një të ardhme të afërt, janë një sinjal alarmant për institucionet vendore.

Një nga arsyet kryesore për këtë euroskepticizëm është korrupsioni i thellë, i cilësuar nga 84% e të rinjve si pengesa kryesore për integrimin në BE. Ky perceptim i thellë i mungesës së transparencës dhe drejtësisë në institucionet publike krijon një hendek të madh mes shpresës dhe realitetit, duke bërë që të rinjtë të ndihen të zhgënjyer dhe të pafuqishëm.

Një faktor tjetër është mosmarrëveshja e zgjatur bilaterale dhe mungesa e besimit në institucionet shtetërore, që përkeqësojnë klimën politike dhe pengojnë reformat thelbësore. Në këtë kontekst, përfshirja e të rinjve në proceset vendimmarrëse mbetet simbolike, ndërkohë që ata kërkojnë një rol më aktiv dhe të rëndësishëm në ndërtimin e të ardhmes europiane të vendit.

Interesat kryesore të të rinjve për BE-në – mundësitë për punë dhe arsimim – nënvizojnë nevojën për politika më të qëndrueshme zhvillimore që do t’u ofrojnë atyre shpresë dhe perspektivë në vendin e tyre. Por fakti që Maqedonia renditet shumë poshtë në pritjet e tyre krahasuar me Shqipërinë apo Malin e Zi, reflekton një mungesë besimi dhe vizioni të qartë nga ana e autoriteteve.

Në fund, këto rezultate duhet të jenë një thirrje për veprim të shpejtë nga institucionet: luftë pa kompromis ndaj korrupsionit, dialog i hapur me të rinjtë dhe përfshirja e tyre reale në proceset e reformave, si dhe krijimi i kushteve për një të ardhme më të sigurtë brenda familjes europiane.

Nëse nuk ndodh kjo, euroskepticizmi do të rritet edhe më tej, duke e vendosur në rrezik jo vetëm perspektivën europiane të vendit, por edhe stabilitetin dhe zhvillimin e tij afatgjatë.

Raporti i KE-së – Kritikë e ashpër ndaj zhvillimeve të brendshme në Maqedoninë e Veriut

Dokumenti i fundit i miratuar në Komitetin për Punë të Jashtme të Parlamentit Evropian (AFET) sjell një diagnostikë serioze për gjendjen politike, institucionale dhe gjeopolitike në Maqedoninë e Veriut. Ai përmbledh një sërë shqetësimesh që lidhen me qeverisjen e brendshme, ndikimet e huaja dhe pengesat në rrugën drejt integrimit evropian.

1. Rasti Koçani: Simptomë e dështimeve sistemike

Raporti nis me ndjeshmëri ndaj viktimave të tragjedisë në klubin e natës në Koçani më 16 mars 2025. Kërkohet një hetim themelor dhe transparent, jo vetëm për të ndëshkuar fajtorët, por edhe për të rishikuar tërësisht legjislacionin për sigurinë publike, çka nënkupton përgjegjësi institucionale të gjerë. Kjo tragjedi është parë si tregues i brishtësisë së institucioneve dhe mungesës së kontrollit dhe përgjegjësisë në administratë.

2. Korrupsioni dhe klientelizmi: Vonesa në reformat e sundimit të ligjit

Një nga kritikat më të forta lidhet me keqmenaxhimin e administratës publike dhe kapjen politike të institucioneve. Parlamentarët evropianë dënojnë:

• Emërimet dhe shkarkimet politike në institucione të pavarura;
• Dështimin për të fuqizuar Zyrën e Avokatit të Popullit;
• Rënien e rezultateve në luftën kundër korrupsionit, sidomos atij të nivelit të lartë;
• Mungesën e besimit publik në gjyqësor.

Kjo situatë e paraqet Maqedoninë e Veriut si një demokraci në rrezik nga praktikave të autokratizimit dhe klientelizmit politik.

3. Ndikimi i huaj dhe “projekti serb” si kërcënim gjeopolitik

Raporti përmban paralajmërime të fuqishme për ndikimin malinj të huaj, sidomos nga Serbia, Hungaria, Rusia dhe Kina:

• Projekti “bota serbe” shihet si një përpjekje për zgjerim të ndikimit serbo-rus dhe minimin e sovranitetit të shteteve të rajonit;
• Serbia dhe Hungaria akuzohen për promovimin e interesave të Moskës dhe Pekinit në rajon;
• Media serbe dhe ruse përdorin kanale të përbashkëta për të përhapur dezinformata, duke sulmuar NATO-n dhe BE-në;
• Paralajmërohet për rrezikun e varësisë ekonomike nga Kina, veçanërisht përmes kredive të fshehta si ajo nga Hungaria;
• U kërkohet autoriteteve të Maqedonisë së Veriut që të hapin arkivat e UDBA-s dhe KOS-it, një kërkesë që përkon edhe me përmbajtjen e Protokollit me Bullgarinë.

4. Polarizimi politik dhe pasiguria institucionale

Në raport vërehet një thellim i polarizimit politik, kalimi i ligjeve me procedura të përshpejtuara në Kuvend, mungesa e transparencës në financimin e partive dhe ndikimi politik mbi reklamimin qeveritar.

Gjithashtu, evidentohet:

• Përdorimi i rrjeteve sociale dhe mediave nga aktorë të jashtëm për të përhapur mosbesim ndaj BE-së;
• 50% e qytetarëve të Maqedonisë nën ndikimin e narrativave të rreme rreth luftës në Ukrainë dhe çështjeve ndërkombëtare;
• Zbulimi i rrjeteve të ndikimit rus, të ndërtuara përmes diplomacisë, medieve dhe shoqërisë civile.

5. Çështja e identitetit dhe “gjuha moderne”

Në raport përmendet gjuha maqedonase dhe identiteti, por edhe dilema nëse përpara termit “maqedonase” duhet të shtohet përcaktori “moderne” – një çështje e ndjeshme që pritet të vendoset në seancën plenare të korrikut. Kjo është një koncesion ndaj Bullgarisë, duke reflektuar çështje nga Protokolli dypalësh, i cili vijon të ndikojë agjendën evropiane të Shkupit.

6. Kushtet për anëtarësim: Pa reforma nuk ka përparim

Në fund, dokumenti nënvizon:

• Nevojën për ndryshimet kushtetuese, sipas Kornizës negociuese me BE-në;
• Përafrimin me standardet evropiane në qeverisje, sundim të ligjit dhe luftë kundër korrupsionit;
• Transparencë në funksionimin e shtetit dhe mospërdorim të institucioneve për interesa partiake apo gjeopolitike.

Përfundim: Një sinjal i qartë nga BE për Shkupin

Ky raport është një alarm për elitën politike në Maqedoninë e Veriut, që vendi është ende larg përmbushjes së standardeve evropiane. Nëse nuk merren seriozisht reformat, nuk ka përparim të mëtejshëm drejt integrimit në BE. Në vend të përqendrimit në simbolikën e gjuhës apo identitetit, vendi duhet të fokusohet te përmbajtja e demokracisë dhe fuqizimi i institucioneve.

Analizë përgatitur nga Flaka Media Group – për një opinion të informuar dhe të përgjegjshëm.