Diskursi ‘kundër VMRO-së’ mund të mobilizojë elektoratin shqiptar – Intervistë me analistin Zudi Xhelili

Intervistoi: Driton ZENKU

Në një klimë politike të tensionuar dhe të paqëndrueshme, ku koalicionet shpesh krijohen për interesa afatshkurtra dhe pushteti shihet si synim përfundimtar, vendimi i Arben Taravarit për të dalë nga qeveria dhe koalicioni VLEN ka shkaktuar reagime të shumta dhe debat publik të fortë. Flaka Media zhvilloi një intervistë ekskluzive me analistin politik Zudi Xhelili për të ndriçuar prapavijat, dinamikat e brendshme të opozitës shqiptare, ndikimin në Aleancën për Shqiptarët dhe përplasjen që mund të pasojë në prag të zgjedhjeve lokale. Në këtë intervistë, Xhelili ofron një analizë të thelluar mbi pasojat politike të këtij vendimi, mbi rolin e figurave si Arben Taravari dhe Arben Fetai, si dhe mbi strategjinë që po ndërton opozita shqiptare përballë qeverisë së VMRO-DPMNE-së.

Flaka: Si do ta vlerësonit hapin e Arben Taravarit për të braktisur qeverinë dhe koalicionin VLEN. Një praktikë jo shumë e njohur që një parti të lëshon pushtetin në vitin e parë qeverisës?

Zudi Xhelili: Vendimi i Arben Taravarit për t’u larguar nga qeveria dhe koalicioni VLEN në vitin e parë të mandatit është padyshim një hap i pazakontë në politikën shqiptare në Maqedoninë e Veriut, ku zakonisht pjesëmarrja në pushtet shihet si një qëllim kryesor dhe që mbahet me çdo kusht. Vlerësimi i këtij hapi mund të bëhet nga disa këndvështrime: Shikuar nga perspektiva e qytetarëve dhe elektoratit shqiptar, publiku shqiptar në RMV është shpesh skeptik ndaj elitave politike dhe kërkon ndryshim. Meqense Taravari e ka shpjeguar bindshëm arsyen e daljes nga qeveria si një akt për të mos u bërë pjesë e kompromisit të dëmshëm, kjo do ta rrisë besueshmërinë e tij tek një pjesë e elektoratit që kërkon politikë ndryshe, më të pastër dhe me llogaridhënie. Nëse shikohet në raport me koalicionin VLEN; Largimi i Taravarit sinjalizojë përçarje të hershme në një koalicion që pritej të ishte alternativë e bashkuar për shqiptarët në RMV. Hapi i Taravarit është i rrallë dhe kërkon guxim politik, suksesi i tij do të varet nga arsyetimi publik që japë, alternativa që do të ofrojë më pas, dhe mënyra si do ta kanalizojë këtë lëvizje në mbështetje afatgjatë për ASH-në.

Flaka: Ky veprim i Tavarit nxiti reagime të shumta në kampin e VLEN-it. E quajtën tradhëtar dhe shërbetor i BDI-së. Ndodhi edhe përçarje në ASH. Krahu i Arben Fetait mbeti në koalicion. Sa ishin të arsyeshme këto akuza nga kampi që para një viti Arben Taravarin e portretizoi si promotor i ndryshimit?

Zudi Xhelili: Reagimet e ashpra ndaj Arben Taravarit nga kampi i VLEN-it, të cilat përfshijnë etiketime si tradhëtar apo shërbëtor i BDI-së, pas vendimit të tij për t’u larguar nga qeveria, duhet të analizohen në disa nivele: emocional, politik dhe moral. Vlerësimi i arsyeshmërisë së këtyre akuzave varet nga shumë faktorë. Paradoksi i akuzave; Është e vërtetë që vetëm një vit më parë, Taravari u promovua nga i njëjti kamp si një nga figurat më të besueshme të ndryshimit politik për shqiptarët në RMV. Ai u paraqit si një figurë me integritet, larg kompromisit me strukturat e vjetra dhe si lider eventuel në VLEN. Tani, të njëjtët aktorë që e mbështetën, e sulmojnë, kjo tregon më shumë për fragmentimin dhe mungesën e koherencës politike brenda VLEN-it, sesa për ndryshim rrënjësor në vetë Taravarin, për sa kohë që ai ende thotë se mbron parimet që e sollën në koalicion. Arsyeshmëria e akuzave; Në aspektin etik dhe racional, akuzat si “shërbëtor i BDI-së” janë të rënda dhe spekulative, në mungesë të fakteve konkrete që dëshmojnë një bashkëpunim të tillë.Meqense Taravari ka vepruar për shkak të parimeve apo mosmarrëveshjeve reale mbi funksionimin e qeverisë, atëherë diskursi linçues është i pajustifikueshëm dhe tendecioz. Akuzat ndaj Taravarit janë më shumë shprehje e zhgënjimit dhe tensioneve politike, sesa kritika të matura dhe të mbështetura në fakte. Është normale që vendime të tilla të shkaktojnë reagime emocionale, por të quash tradhtar dikë që para një viti konsiderohej simbol i ndryshimit është politikisht i pasinqertë dhe i dëmshëm për kredibilitetin e vetë VLEN-it.

Flaka: Le të mbetemi te Arben Fetai. Si do të vlerësonit qasjen e tij gjatë kësaj periudhe?

Zudi Xhelili: Qasja e Arben Fetait gjatë kësaj periudhe të tensionuar brenda Aleancës për Shqiptarët dhe koalicionit VLEN meriton një vlerësim të veçant, pasi ai është një nga figurat diskutabile që ka zgjedhur të mbetet në qeveri me disa karierist, duke e ndarë publikisht rrugën me Arben Taravarin kryetar i partisë dhe një nga bashkëthemeluesit e koalicionit të ndryshimit. Arben Fetai përpiqet të paraqitet si figurë pragmatike dhe e moderuar i detyruar nga dikush, për të qëndruar brenda strukturave qeverisëse për qëllime personale. Nga ana tjetër, qëndrimi i tij në qeveri në kohën kur Taravari e braktisi të njejtën, mund të interpretohet si përpjekje për të përfituar nga largimi i liderit duke shfaqur ambicje personale, por pa patur kapacitete reale për diçka më tepër.

Flaka: Jemi afër Tetorit. Si do të prognozonit rezultatet për zgjedhjet lokale? A do të mbron VLEN rezultatin e viti 2024? ASH a do të përfitoj nga dalja prej qeverie?

Zudi Xhelili: E vështirë, pasi që VLEN u paraqit në zgjedhjet parlamentare si një alternativë e bashkuar e opozitës shqiptare dhe arriti rezultat relativisht të mirë, duke kanalizuar energjinë e zhgënjimit ndaj BDI-së nga qeverisja 22 vjeçare. Por, mos korektësia me Taravarin, do të dobësojë imazhin e unitetit dhe do të krijojnë konfuzion tek elektorati që kërkonte një opozitë të bashkuar. Në zgjedhjet lokale, fushatat janë më të personalizuara dhe bazohen shumë në strukturat në terren që ASH i posedon, VLEN do të humbasë kontrollin në disa komuna ku mbështetja ishte e ndikuar nga ASH dhe Taravari ku kanë pasur rol kyç VLEN nuk ka kohë të ofrojë një narrativë të re dhe figura vendore të forta, rezultati i vitit 2024 do të zbehet dukshëm meqense partitë që përbëjnë koalicionin VLEN nuk kanë kohë të ofrojë një narrativë të re dhe figura vendore të forta, rezultati i vitit 2024 do të zbehet dukshëm meqense partitë që përbëjnë këtë koalicion janë parti me shtrirje lokale, kjo do të ndikoj dukshëm në rezultatin e zgjedhjeve lokale, sidomos në komuna urbane si Gostivari,Tetova dhe Çairi. A do të përfitojë ASH nga dalja nga qeveria? ASH pritet të përfitojë nga dalja nga qeveria sepse i jep Arben Taravarit dhe krahut të tij një mundësi për të ndërtuar një diskurs opozitar të pastër, të bazuar në parime dhe në kundërshtimin e “kompromisit me sistemin”. Kjo mund të ketë rezonancë në zonat urbane me elektorat më kritik dhe të zhgënjyer nga qeverisja. Taravari dhe ASH do të forcojnë strukturat lokale, të cilat janë vendimtare në zgjedhjet komunale. Do të krijojnë aleanca të zgjuara në nivel lokal me bashksit tjera, si alternativë reale me vizion dhe rrjet organizativ. ASH mund të fitojë më tepër terren, nëse konsolidohet si një alternativë opozitare serioze dhe mbetet e unifikuar.

Flaka: A dëshiron opozita të shndërron zgjedhjet lokale në një referendum për të përballuar politikat e partisë maqedone në pushtet?

Zudi Xhelili: Është e qartë që një pjesë e opozitës shqiptare, po tenton ta shndërrojë narativin e unifikimit kombëtar përballë VMRO-DPMNE-së në boshtin kryesor të mobilizimit për zgjedhjet lokale. Kjo strategji po ndërtohet me qëllimin për të transformuar zgjedhjet lokale nga një betejë komunale në një “referendum politik” më të gjerë, për legjitimitetin dhe mbrojtjen e interesave shqiptare përballë një qeverisjeje të perceptuar si nacionaliste dhe përjashtuese. Pas përçarjes brenda ASH-së dhe humbjes së unitetit që u shfaq në zgjedhjet parlamentare, opozita shqiptare ka nevojë për një kauzë më të madhe që e tejkalon fragmentimin e brendshëm. Prandaj po synohet ndërtimi i një narrative kombëtare: “Të mos lejojmë që VMRO-DPMNE të vendosë për shqiptarët pa shqiptarët.”

Ky diskurs ka potencial mobilizues, sidomos në zonat ku ndjenja e pasigurisë etnike është e fortë. Edhe pse zgjedhjet lokale në Maqedoninë e Veriut zakonisht varen më shumë nga Kandidatët konkretë, Performanca komunale, Shërbimet dhe çështjet lokale (infrastruktura, pastrimi, urbanizimi, etj.) Nëse VMRO-DPMNE vazhdon të ndërmerr masa të njëanshme, përjashtuese ose simbolikisht provokuese ndaj shqiptarëve, atëherë ky narrativ mund të forcohet natyrshëm dhe të ketë efekt elektoral real. Një pjesë e opozitës shqiptare po tenton t’i japë zgjedhjeve lokale formën e një referendumi politik kundër qeverisjes së VMRO-DPMNE-së, duke përdorur si bosht unitetin kombëtar dhe mbrojtjen e interesave shqiptare, sepse fitorja eventuale e opozitës në zgjedhjet lokale do të ndryshoj përbërjen aktuale qeveritare apo do të kemi zgjedhje të parakohëshme parlamentare.

Siç thekson analisti Zudi Xhelili, zhvillimet e fundit brenda opozitës shqiptare dhe veprimet e liderëve të saj nuk janë vetëm lëvizje taktike politike, por pasqyrojnë një përpjekje më të thellë për të ripërcaktuar drejtimin dhe natyrën e përfaqësimit shqiptar në Maqedoninë e Veriut. Largimi i Taravarit nga qeveria mund të jetë një akt me pasoja afatgjata për arkitekturën politike shqiptare, ndërsa përçarjet në VLEN dhe qëndrimi i Arben Fetait tregojnë për një mungesë koherence që mund të ndikojë ndjeshëm në rezultatet elektorale të tetorit. Megjithatë, sipas Xhelilit, nëse opozita arrin të kanalizojë këto dinamika në një narrativë të fuqishme kombëtare dhe të ofrojë alternativa të besueshme në nivel lokal, zgjedhjet lokale mund të kthehen në një referendum real për të sfiduar dominimin e VMRO-DPMNE-së dhe për të rikthyer rolin politik të shqiptarëve në qendër të vendimmarrjes. Flaka Media