Shërbimet sekrete amerikane: Putini synon ende kontrollin e Ukrainës

Raporte të shërbimeve sekrete amerikane, përfshirë një të publikuar këtë muaj, hedhin dyshime mbi gatishmërinë e Vladimir Putinit për t’i dhënë fund luftës kundër Ukrainës, duke vlerësuar se presidenti rus nuk ka hequr dorë nga qëllimi i tij maksimalist për të dominuar fqinjën e tij perëndimore, sipas personave që e njohin analizën.

Një nga vlerësimet sekrete të shpërndara për politikëbërësit e administratës Trump, e datës 6 mars, thotë se Putini mbetet i vendosur të ushtrojë ndikim mbi Kievin, tha një person që është në dijeni të dokumentit. Si të tjerët në këtë artikull, ai foli në kushte anonimiteti për të diskutuar mbi informacionet e fshehta.

Raportet nuk synojnë të vlerësojnë diplomacinë e rrezikshme të presidentit Donald Trump për t’i dhënë fund luftës trevjeçare në Ukrainë apo perspektivat e një propozimi për armëpushim 30-ditor që zyrtarët amerikanë dhe ukrainas ranë dakord këtë javë. Por ato theksojnë detyrën e vështirë me të cilën përballen Trump dhe ekipi i tij i sigurisë kombëtare, si dhe ngrenë pyetjen nëse Shtëpia e Bardhë po e lexon gabim gatishmërinë e Putinit për të kërkuar paqe.

Putini të enjten reagoi me kujdes ndaj propozimit për armëpushim. Ndërsa nuk e hodhi poshtë drejtpërdrejt, ai la të kuptohet se Moska mund të vendosë kushte për çdo marrëveshje. Udhëheqësi rus foli përpara një takimi të planifikuar në Moskë me të dërguarin e Trump-it, Steve Witkoff, për të diskutuar planin e armëpushimit. Ndërkohë, trupat ruse duket se po bëjnë përparim të ndjeshëm në dëbimin e Ukrainës nga një pjesë e vogël e territorit në provincën ruse të Kurskut, të cilën Kievi shpresonte ta përdorte si një mjet negocimi.

Disa zyrtarë aktualë dhe të mëparshëm amerikanë thanë se udhëheqësi rus, edhe nëse do të pranonte një armëpushim të përkohshëm, do ta përdorte atë për të pushuar dhe riorganizuar trupat e tij, dhe me shumë gjasa do të thyente kushtet e marrëveshjes duke krijuar një provokim që do të fajësonte Ukrainën.

Zyrtarë të tjerë thanë se raportet ishin më të kujdesshme në lidhje me kushtet e paqes që mund të pranonte Putini. Por ata pranuan se nuk ka asnjë shenjë që Putini të ketë hequr dorë nga kërkesa që Ukraina të përfshihet në orbitën e sigurisë dhe ekonomisë së Rusisë. “Ai ka një dëshirë të kahershme për të rikthyer ‘Nënën Rusi’”, tha një zyrtar.

CIA dhe Drejtoria e Shërbimeve sekrete Kombëtare nuk pranuan të komentojnë.

“Unë nuk besoj se një armëpushim, një marrëveshje apo një traktat do të jetë fundi i kësaj historie,” tha Eugene Rumer, një ish-zyrtar i shërbimeve sekrete amerikane dhe ekspert për Rusinë në Carnegie Endowment for International Peace. “Ky është ngërçi i ri i përhershëm midis Rusisë dhe pjesës tjetër të Europës.”

Analistë të tjerë thanë se mendojnë që bisedimet mund të prodhojnë një rezultat pozitiv nëse Uashingtoni dhe Europa i luajnë kartat siç duhet.

“Për që Putini të ndalojë luftimet, ai duhet të mendojë se mund të fitojë në negociata,” tha Eric Ciaramella, gjithashtu ish-zyrtar i shërbimeve sekrete amerikane dhe ekspert për Rusinë në Carnegie. “Por kjo nuk do të thotë se ai do të fitojë. Çelësi për të arritur një marrëveshje të qëndrueshme për armëpushim do të jetë krijimi i mekanizmave të sigurisë për Ukrainën që do ta lejojnë atë të rindërtojë forcën e saj ushtarake dhe të parandalojë një sulm të ri.”

Nuk është e qartë nëse Trump është informuar personalisht mbi raportin e shërbimeve sekrete të datës 6 mars, por personi i njohur me çështjen tha se është lloji i analizës që tradicionalisht ndahet me presidentin.

Disa nga vlerësimet e shërbimeve sekrete amerikane për qëndrimin e palëkundur të Putinit duket se e kanë zemëruar Trump-in, tha një tjetër person që e njeh çështjen. Në fakt, Trump dhe ndihmësit e tij kanë ngritur së fundmi mundësinë e vendosjes së sanksioneve të reja të ashpra ndaj Rusisë nëse ajo refuzon të pranojë t’i japë fund luftës. Ata nuk kanë specifikuar se cilat do të jenë këto sanksione, megjithëse Trump të mërkurën tha se ato “mund të jenë shkatërruese”.

“Presidenti dëshiron dëshpërimisht një marrëveshje,” tha personi që e njeh çështjen. “Dhe rusët nuk po tregojnë asnjë shenjë tërheqjeje. Ata po rrisin kërkesat e tyre.”

Propozimi për armëpushim, i shpallur të martën pas bisedimeve SHBA-Ukrainë në Arabinë Saudite, do të përfshinte një ndalim 30-ditor të luftimeve për të ngrirë pozicionet ushtarake përgjatë 2900 km të vijës së frontit. Ishte një kthesë e fundit në një periudhë dyjavore që për pak prishi marrëdhëniet mes Uashingtonit dhe Kievit pas një takimi konfrontues në Zyrën Ovale midis Trump-it dhe presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky.

Trump javën e kaluar ndërpreu ndihmën ushtarake dhe të informacioneve sekrete për Ukrainën për ta detyruar Zelensky-n të angazhohej në bisedime paqeje. Pasi u arrit marrëveshja në Arabinë Saudite, Uashingtoni tha se po e hiqte ndalimin e armëve dhe informacioneve sekrete.

Të mërkurën, Trump refuzoi të vlerësonte mundësinë e arritjes së një marrëveshjeje me Putinin. “Mendoj se ka kuptim për Rusinë,” u tha ai gazetarëve. “Kemi diskutuar edhe për territorin.”

Rusia, e cila aneksoi Gadishullin e Krimesë në vitin 2014 përpara se të niste një pushtim të plotë në vitin 2022, kontrollon rreth 20 për qind të territorit ukrainas dhe ka aneksuar ilegalisht katër provinca lindore pranë kufirit rus. Zyrtarët ukrainas thonë se duan të rikthejnë tërësinë e kufijve të vendit para vitit 2014, megjithëse shumë zyrtarë dhe analistë thonë se është e pamundur që Ukraina të rimarrë Krimenë me diplomaci apo forcë.

Konturet e një marrëveshjeje të mundshme territoriale mbeten të paqarta. Ministri i Jashtëm rus, Sergei Lavrov, muajin e kaluar hodhi poshtë me shpejtësi një propozim franko-britanik për vendosjen e trupave paqeruajtëse europiane në Ukrainë për të mbikëqyrur çdo marrëveshje paqeje.

Gjatë mandatit të presidentit Joe Biden, krerët e shërbimeve sekrete amerikane deklaruan publikisht se nuk panë asnjë shenjë që udhëheqësi rus të kishte zbutur synimet e tij për Ukrainën, pavarësisht disfatave të mëdha ushtarake në muajt pas pushtimit të Rusisë në shkurt 2022.

Putini ka deklaruar publikisht se kushtet e tij për një marrëveshje paqeje përfshijnë mbajtjen e kontrollit të plotë mbi katër provincat lindore të Ukrainës që Rusia ka pushtuar, ruajtjen e një “ure tokësore” midis Rusisë dhe Krimesë dhe marrjen e territoreve që aktualisht kontrollohen nga Ukraina, si qytetet Kherson dhe Zaporizhzhia. Ai gjithashtu dëshiron që Ukraina të mbetet nominalisht e pavarur, por e nënshtruar ndaj Moskës, sipas një ish-zyrtari amerikan.

Llogaritë e Putinit mund të ndryshojnë nëse situata e tij ushtarake fillon të përkeqësohet, tha ish-zyrtari. Megjithëse shumë më e madhe dhe me një popullsi më të madhe se Ukraina, Rusia ka humbur mbi 95,000 ushtarë në tre vitet e fundit, sipas një analize të BBC-së. Disa vlerësime e çojnë numrin e të vrarëve dhe të plagosurve afër 500,000.

Ndërkohë, një zyrtar europian i shërbimeve sekrete, duke cituar informacione të mbledhura brenda muajit të fundit, tha se zyrtarët në Moskë besojnë se Trump është i dobët, i mungon një grup bazë parimesh dhe mund të jetë i hapur ndaj manipulimit.

Zyrtari europian i shërbimeve sekrete tha se nëse arrihet një armëpushim i përhershëm, Moska ka të ngjarë të rikthehet në metodat “hibride” ose joushtarake për të dëmtuar Ukrainën, ashtu siç bëri në vitin 2014 pasi pushtoi Krimenë dhe Ukrainën lindore dhe deri në pushtimin e plotë të vitit 2022.

Këto metoda përfshijnë shtrëngime ekonomike dhe diplomatike; depërtimin në elitat ukrainase, qarqet e biznesit, shërbimet e sigurisë dhe ushtrinë; si dhe ushtrimin e ndikimit përmes kishës ruse në Ukrainë, tha zyrtari. Udhëheqësit e Rusisë prej kohësh e kanë portretizuar Zelensky-n si një marionetë të Perëndimit dhe kanë kërkuar të dëmtojnë legjitimitetin e tij.

“Pushtimi i vitit 2022 ndodhi sepse mjetet hibride nuk dhanë rezultate,” tha zyrtari europian.

Rusia ka shtuar përdorimin e teknikave hibride në Europë vitet e fundit, duke u përpjekur të vrasë drejtorin ekzekutiv të një prodhuesi gjerman të armëve, duke kryer zjarrvënie në Britani dhe vende të tjera europiane dhe duke ndërhyrë në zgjedhjet në Moldavi. / Washington Post